ŞARJLI PİLLER

   

Tüm pilleri tamamen bitirip, ondan sonra tam şarj yaparak kullanmak gerekmektedir. Pilin ömrünü değiştirmez ama performansını kesinlikle değiştirir. Tam bitmeden şarj olan pillerde tembellik oluşuyor. Belli bir yerden sonra kullanılamaz hale geliyorlar. Dolayısıyla mesela 2500 miliamperlik bir pil, asla 2500 miliamper kullanılamıyor. 1700-1800' lere düşüyor. Tam tersi, düzgün şarj-deşarj edilerek kullanılan piller ise, olduğundan daha yüksek miliampere ulaşabiliyor. Bu da daha uzun ömürlü olmaları demek. Bunları bizzat yaptığım ölçümlere dayanarak yazıyorum. Pillerin ömrü ve performansı, tamamıyle şarj aletinin kalitesiyle doğru orantılıdır. 500 miliamper - 1 amper arası şarj edebilen şarj aletleri iyidir. Daha düşük olursa şarj süresi çok artar. Daha yüksek olursa da, pillere fazla yüklenir ve çok ısınmalarına sebep olur. Ayrıca mutlaka peak detection özelliği olması gerekiyor. Yani en üst şarj noktasında, şarjı otomatik olarak kesmesi lazım. Bazı aletler zamanlıdır, 3 saat sonra veya 4 saat sonra fişten siz çekersiniz, kendisi şarjı kesmez. Asla bu tip şarj aletleri kullanmayınız. Fiyat olarak kaliteli bir şarj aletine fazla para verebilirsiniz ama pillerin ömrünü ve performanslarını düşündüğünüzde mutlaka verdiğiniz paranın karşılığını alırsınız.

Gelin Piller Konusuna Daha Detaylı Bakalım.

Ş A R J L I  P İ L L E R
Burada AA(Kalem pil) ve AAA (İnce pil) pİlleri anlatıyoruz bunları ikiye ayırabiliriz.  
1- Eski tip şarjlı piller
2- Yeni nesil şarjlı piller

Öncelikle siz ihtiyacınızı belirlemelisiniz. Kullanım alanınıza göre yeni nesil veya eski tip seçilmeli. Yeni nesil piller ilk satın alındığında dolu olarak gelebilmekte uzun süreli kullanılmadığında bile boşalmamaktadır(6 ayda %80-1 yılda %90 doluluk). Fakat eski piller kullanılmadığında kendi kendini boşaltmaktadır(bu süre marka ve kapasiteye göre değişebilir). Eğer pilleri sık kullancaksanız büyük kapasiteli eski tipleri alıp kullanmalısınız. Yok arada bir kullanıcam bazen günler aylar sonra kullnacaksanız mutlaka yeni nesil pilleri tercih edin. Şimdi yeni nesil şarjlı pillerin test sonuçlarına bakalım:

 YENİ  NESİL  ALKALİN  PİL  ÖZELLİKLİ  ŞARJLI  PİLLER :

Yeni nesil şarjlı pillerin bilinen, alınabilecek başlıcaları ( G P ReCyKO - Panasonic INFINIUM(Evolta) - Varta Ready 2 Use ) AAA
Tüm pilleri ilk önce Ataba AT-908’ de deşarja tabi tuttum. Şarj cihazının 4 pil konumunda deşarj akımını ölçtüm. Cihazın deşarj akımı 132 mA idi ve pil markalarına göre değişmiyordu. Piller sırasıyla:
GP ReCyko 2100 mA 13 saat 45 dk --------------> 1815 mA kap......... 2 saat 40 dk şarj süresi
Panasonic INFINIUM 2100 mA 14 saat 10 dk------> 1870 mA kap......... 2 saat 45 dk şarj süresi
Varta Reay2 Use 2100 mA 14 saat 22 dk --------> 1896 mA kap ........ 2 saat 55 dk şarj süresi
olarak bulundu. Yaklaşık 1 aylık bekleme sonucu gördüğüm değerler oldukça mantıklı ve test firmalarının verdiği kapasite değerleri ile oldukça tam olmasada benzer değerlerdir. Şarj cihazının markaya bağlı olmaksızın deşarj işlemini pil voltajları pil başına ortalama 975 mV (0.975 Volt) değerinde sona erdirdiği ve tekrar otomatik şarja geçtiği görüldü.

Her 3 marka pilde şarj süresi 2 saat 40 dk-2 saat 55 dk. arası olduğu görüldü.
Her 3 markada dikkati çeken şarj süresinin 2 saat 20-35 dk arası şarj voltaj 1.32 -1.44 Volt arası dalgalanırken son 20 dk. aralık vermeden yine 3 kademede 1.45-1.50 V arası damla şarjı yapıyor.
1.bölümde şarj akımı 60-500 mA arası değişiyor ve bu bölümde ısınma zar zor hissediliyor.  Ancak son 20 dk da şarj akımı 450-800 mA’ çıkmış olup, pillerin yüzeysel ısıları da 39-42 oC arasına çıkmıştır. Bu ısınma fb. verilerine göre 45 oC altında olduğu için kabul edilebilir bir ısınmadır. Ve en önemlisi kısa sürelidir. 

S O N U Ç :

1- Yeni nesil pillerde sağlanan uzun süre beklemede şarjını kaybetmeme özelliği,

2 – Pil üreticileri yeni nesil pillerin ASLA çok hızlı şarja tutulmamasını istemektedirler. Hızlı şarj sonucu oluşacak kabul edilebilir sınırların üstündeki ısı, pil içindeki kimyasal yapıyı hızla bozup kristalleştirerek pilin çok çabuk bozulmasına neden olduğunu belirtmektedirler.
Hatta Sanyo, eneloope pillerini, pillerle verilen şarj cihazı dışında şarj edildiği takdirde, pillere GARANTİ VERMEDİĞİNİ söylemektedir. Bunun altında yatan neden pillerin yeni bir teknoloji olması ve ısı sorununa şimdilik bir çözüm getirilememesi olarak görüyorum. Bu nedenle de pillerin aşırı ısınmasını engelleyecek bir şarj rejimi uygulamak gerekmektedir.

3 – Firmalar, şarj süresinin 3 saatin altında olmamasını istemektedirler. Bu ise toplamda ortalama şarj akımının 500 mA geçmemesi demektir. AT-908 ile yaptığım şarjda, şarj süresinin 4/5 kısmında şarj akımın ortalama 230 mA olduğu hesaplanmıştır. Son bölümde ise 20 dk süreyle ortalama 560 mA ile şarj edildiği hesaplanmıştır.
Bu bölümde şarj süresinin max. 20 dk. ile sınırlı olması ve ısınmanın max. sınırları aşmadan tamamlanması nedeniyle Ataba AT-908’ in bu pilleri şarj etmesinde bir sakınca görmemekteyim.
Ancak, Varta Power Station şarj cihazı ile birlikte gelen yeni nesil piller(Ready2Use) ile diğer markalar, son 20 dk. aşamada ölçüm yapmamış olmakla birlikte daha az ısınmıştır. Denememiş olmakla birlikte Ataba AT-508 ile bu pillerde ısınma son 20 dk' lık bölümde daha az olabilecektir. Bunların nedeni ise son 20 dk. aşamada şarj cihazı kendi max. kapasitesi değerinde daha az şarj akımı vermesi olduğu içindir.

Şarj edilebilir pillerin uzun ömürlü olması için nelere dikkat etmek gerekir?
Pilleri kullanmadığınızda, asla şarjsız bırakmayın. Ni-Mhd pilleri ayda bir deşarj edip tekrar şarj edin. Aksi halde pilleri kaybedebilirsiniz. (Özellikle fason ve GP' leri- Diğer markalarda da 1.5-2 yıllık eski piller). Yeni bir takım şarj edilebilir pil aldığınızda, kullanmadan önce tamamen şarj edin. Pilleriniz tam olarak dolunca, bir kez de (bir şarj makinası kullanarak) tamamen deşarj edin. Bu işlemden sonra tekrar şarj ettiğiniz pillerinizi kullanmaya başlayabilirsiniz. Pillerinizi kullanmaya başlamadan önce yalnızca bir kere yapacağınız bu basit işlem hem pillerinizin önmrünü uzatacak, hem de onları tam kapasitelerinde kullanmanıza olanak verecektir. Buradan yola çıkarak diyebilirizki alacağınız şarj aletinin deşarj özelliği olmalıdır.
Pillerinizin uzun süre şarjsız kalmamasına dikkat edin. Uzun süre kullanmayacağınız pilleri şarjlı olarak saklayın. Uzun süre boş kalan pillerin hem ömürleri kısalır, hem de performansları düşer. Eğer Ni-Cd pil kullanıyorsanız, her 5-10 şarj işleminde bir pillerinizi şarj cihazınızda tamamen deşarj edin. Bu hafıza etkisinden kaçınmanızı sağlayacaktır.

Aynı boyutta (mAh da) örnek 2700 mAh pilleri şar edin, farklı boyuttaki pilleri aynı anda şarj etmeyin. Genelde şarj aletleri aynı anda 2 ve 4 adet pilleri şarj etmekte eğer siz 1 adet pil şarj etmeniz gerekiyorsa alacağınız aletin tek pil şarj edebildiğinden emin olun. Şarj edilemeyen pilleri şarj aletlerine takmayınız, akmış, şişmiş pilleri şarj etmeye çalışmayınız şarj aletine zarar verebilirsiniz. Hatta pilin patlamasına  sebep olabilirsiniz.

Ni-Cd pillerdeki Hafıza Etkisi nedir? Bundan nasıl kaçınabilirim?
Kullanıldıktan sonra pillerin bir şarj cihazı kullanılarak dejarj edilmesi gerekir. Pil tamamen boşaltılmazsa, şarj tam olmayacak, yeni ve daha düşük bir enerji seviyesi belirlenecektir. Buna ’hafıza etkisi’ adı verilir. Bir başka deyişle hafıza etkisi, tam deşarj olmayan pillerde, pilin kullanılmayan bölümünün enerji alamaz ve üretemez hale gelmesi demektir. Bunun sonucu olarak pillerin kullanım süreleri gittikçe kısalacak ve daha sık şarj edilmeleri gerekecektir.

Hafıza etkisinden kaçınmak için pilleri tamamen deşarj etmek gerekir. Bu ömürlerini uzatacaktır.Pillerin hafıza problemini gidermek için Ataba AT-908 de bulunan REFRESH yazan anahtar orta konuma alındığında pilleri yenilemektedir. (Sadece Ni-Cd piller için kullanılmalıdır. ASLA Ni-Mh ve Li-ion (Lithium Ion) piller için KULLANILMAMALIDIR) Ni-MH (Nickel-Metal Hydride) ve Li-ion (Lithium Ion) pillerede hafıza etkisi yoktur.

Ni-MH piller en yüksek kapasitelerine ne zaman ulaşırlar?
Ni-MH şarjlı piller 4-5 defa şarj edildikten sonra tam kapasite ile çalışmaya başlarlar. Satın aldığınız NiMH şarj edilebilir pili kullanmaya başladıktan ve 4-5 defa boşalıp tekrar doldurduktan sonra en yükesek verimi elde edebilirsiniz. (kaynak:Steve‘s digicams)

Eski tip şarjlı piller
Bu pilleri sürekli kullanan ve sık sık şarj edenlerin tercih etmesi gerekir. Bunlar yeni nesil pillere göre daha büyük kapasitelere sahiptirler. Ama büyük diye bilinmedik markalara dikkat edin genelde belirtilen kapasiteyi verememektedirler...

Şarj aletini nasıl seçeceksiniz?
Pillerin kullanımına bakıldığında şarj aletinin deşarj özelliği olması tavsiye edilmiştir. Şarj aletinin 3 saatten daha kısa sürede şarj etmemesi önerilmiştir(yeni nesil için). Bence eski tipler içinde geçerli olması gerekir, çünkü pili doldururken yüksek akım vereceği için pilin ve aletin ısınmasına dolaylı olarak her ikisininde kısa ömürlü olmasına sebep olacaktır. Şarj aletini alırken kaç amper yükleme yaptığına bakın böylece pili kaç saatte dolduracağını hesaplayabilirsiniz. Mesela alacağınız aletde AA için 300 mA yazıyor, 2000 mA bir pili 300 mA ile yaklaşık 7 saatte dolduracaktır. 

Tavsiye edilen bazı marka şarz cihazları Varta, Ataba  at-908, Ataba at-508, GP, MICRON MN-1301, KONNOC KRC-A099 Özellikle forumlarda deşarj özelliğinden ve fiyatından dolayı Ataba AT-908 tavsiye edilmektedir.

Sizlerinde kullanıpda tavsiye etmek istediğiniz pil ve şarj aletlerini buraya yazarak başkalarınında işini görmesini sağlayabilirsiniz. 

Şarj Etmeden Önce Pillerin Tamamen Deşarj Olması Gerekir Mi?

“Şarj etmeden önce tamamen deşarj edelim. Yoksa pilin kapasitesi azalır.” Chip dergisinin Mayıs 2012 sayısında “Efsane Avcısı” bu konuya değinmiş. İşin aslı astarı var mıdır diye araştırmış.

EFSANE: Şarjlı pillerde “Bellek Etkisi” denen bir sorun var. Örneğin şarj oranı %10 iken pili tekrar şarj ederseniz pil bunu unutmuyor ve artık kapasitesinin sadece %90’ını kullanıyor. Geri kalan %10’luk kısım artık kullanılamıyor.

GERÇEK:  Bellek etkisi denen şey gerçekten var. Fakat bu durum eski piller için geçerli. 1899 yılında Waldemar Jungner tarafından icat edilen NiCd pil, 1990’larda bile dünya genelinde kullanılan en popüler pil türüydü. Bellek etkisine maruz kalan piller de işte bunlar. NiCd pillerde (ve çok bilinmese de yeni tip Nikel metal hidrit (NiMH) pillerde) tamamen deşarj edilmezse bir kristal birikimi oluşuyor ve bu da kapasiteyi azaltıyor. Yani şarjı %10’a düşen 600 mAh’lik bir NiCd pil, şarj edildikten sonra tüm kapasitesini değil de, 540 mAh’lik kısmını kullanıyor. Bu yüzdendir ki biz de şarjlı pillerle çalışan cihazları pili bitene kadar çalıştırıp sonra şarj etmeye alıştık.

Ancak 2009 yılından itibaren Avrupa Birliği’ndeki çoğu elektronik alette NiCd kullanımı yasaklandı. Bu yasağın ardından artık neredeyse tüm akıllı telefonlarda ve dizüstü bilgisayarlarda kullanılmakta olan Lityum esaslı piller (lityum iyon (Li-Ion) ve lityum polimer (LiPo)) diğer elektronik aletlere de yavaş yavaş girmekte. Lityum esaslı pillerde bellek etkisi yok. NiCd pillerin aksine tamamen deşarj olması zararlı. O yüzden lityum pillerde tamamen deşarjı engelleyecek bir kesme işlevi bulunuyor.

Yapılan testlerden elde edilen sonuca göre, lityum piller boşalmaya başladıktan kısa bir süre sonra tekrar şarj edilirse, piller daha fazla şarj döngüsünü kaldırabiliyor. Çünkü daha fazla şarj süresi demek, pilin daha çok ısınması demek. Açığa çıkan sıcaklık lityum pillerin yıpranmasına neden oluyor. Lityum esaslı pillerin şarj süresi artarsa pil kapasitesi de o kadar hızlı azalıyor. Bu da demek oluyor ki, pillerin şarj edilmeden önce tamamen boşaltılması efsanesi artık gerçek değil. (Tabi ki lityum esaslı piller için)

Her ne kadar yasaklar gelmiş olsa da günlük hayatımızda kullandığımız pek çok cihazda (kablosuz ev telefonu, fotoğraf makineleri… vb.) hala nikel piller oldukça revaçta. Bu yüzden elinizdeki pil NiCd veya NiMH ise, şarj etmeden önce tamamen bitmesini bekleyin.

Yorum Bölümü cevaplar

Cevap:Mah=miliamper saat demektir ve o pilin kapasitesini belirtir. Örnek: elinizde 2500 mah'lik tam dolu pil var ve bununla 10 ma'lik bir cihaz çalıştıracaksınız (mesela anlaşılır olsun diye 10ma'lik ampülü olan bir el feneri), 2500/10=250, yani el fenerini toplam 250 saat çalıştırabilir/aydınlatma işinde kullanabilirsiniz.